Özgeçmiş Hazırlama Rehberi

Eğer simit yakalı bir şeyle günü geçirmek istemiyorsanız şu filmlere bir bakın derim:

The Company Men (2010) - IMDb

Fun with Dick and Jane (2005) - IMDb

Inside Job (2010) - IMDb

CV (Curriculum Vitae) ile Resume Farkı

Benim iş hayatımın erken yıllarında Türkçemizde sadece özgeçmiş ile anlatırdık ne istediğimizi. Zamanla “ahlak” kelimesinin yerini “etik”, “ikircikli, ikilemli” kelimelerinin yerini “dilemma” gibi yabancı uyruklu kelimeler alırken, yabancı kelimelerin istilasında kendimizi “sivi” derken bulduk ve sonra anladık ki “CV” bir kardeşiyle gelmiş “Resume” !

Kısaca, “CV” ayrıntılı özgeçmiş, “Resume” ise özgeçmişin özet halidir.

• CV’nin 2 veya daha fazla sayfadan oluşması beklenir. Resume ise ayrıntı vermek yerine liste halinde özet cümlelerle, kariyerinize odaklı bilgileri içerir.
• CV’nin sabit formatı ve geçmişten günümüze tarih sırası olurken Resume tarih sırasını tersten ve farklı formatlarda içerir.
• Resume’yi Amerika ve Kanada yaygın olarak kullanıyorken uzun özgeçmişlerimiz olan CV’lerimizi Avrupalılar istiyor. Başlangıçta Resume ile dikkat çektiğiniz iş verenlere tafsilatlı bilgi içeren CV’lerinizi göndermeniz istenir. Yahut bir iş başvuru sayfasında sizden temel bilgileri isteyen internet sayfaları “Upload CV” diye bir düğmenin arkasında sizden ayrıntılı belgenizi bekler. Bazen “Add Document” adı altında sertifikalarınızı, yarışma kayıtlarınızı, sınav sonuç belgelerini de yükletirler.

Ayrıca şu adreste ayrıntı bulabilirsiniz.

Nasıl Bir “Resume” Hazırlamalı?

İşverenler bir özgeçmişe 7.2 saniye bakarak devam edip etmeme kararı veriyorlar. Yani özgeçmişinizin dikkat çekmesi için 7 saniyeniz var ve bu yüzden okuyucusuna sizinle ilgili hemen müspet bir izlenim bırakabilmeli.

Özgeçmişinizi

• Basit ve anlaşılabilir tutmalısınız! Bunun için bölümler halinde oluşturun.
• Doğru formatı seçmelisiniz (3 format içinden)

Bölümler Halinde

İnsan sınıflandırarak yaşar. Hayatını tehlikeye atabilecek durumları refah içinde olabileceği durumlardan ayırmak gibi en basit ihtiyaçlarından kaynaklanan bu sınıflandırma isteği aynı zamanda bir konuyu anlamak için de kullandığı yöntemdir. Yani, özgeçmişinizin okunurluluğunu arttırmak için aşağıdaki gibi özgeçmişinizi bölümlere ayırın. Bu bölümlerin sırasının değerini anlamak için kendinizi işverenin yerine koyun.

Özgeçmiş Formatları

Formatları ve size uygun olup olmadığını nasıl anlarsınız bir bakalım.

1. Tarih sırasına göre geçmişe doğru format
2. Yetkinlikler temelli format
3. Kombinasyon formatı

“Reverse Chronological Format” ile önce iş tecrübelerinizden başlarsınız

• İş Tecrübeleriniz
• Yetenekleriniz
• Eğitiminiz

“Skills-Based Format” ile önce yeteneklerinizden başlarsınız. Ancak bu format çok daha az kullanılan yöntemdir çünkü okuması daha zordur.

• Yetenekleriniz
• İş Tecrübeleriniz
• Eğitiminiz

“Combination Format” ile hangi iş tecrübenizde hangi yeteneklerinizi kullandığınız veya edindiğinizi belirtirsiniz.

Geriye Doğru Tarih Sırasına Göre

Bölümler halinde tarih sırasına göre geriye dönük olarak yazacağız. Bu durumda ilk bölüm iş tecrübelerinizi en üstte son işiniz (devam ettiğiniz) olacak şekilde ilk iş tecrübenize doğru yazabilirsiniz.

Bu format sayesinde iş tecrübeleriniz arasında verdiğiniz duraksamalar ve iş tecrübeleriniz arasındaki ilgi/ilgisizlik kolaylıkla tespit edilir.

Dikkat! Eğer iş tecrübelerinizde tarih noksan veya hatalı olursa “bir şeyleri saklamaya çalıştığınız” düşünülür.

Dikkat! İş tecrübelerinizi sadece yıllar ile gösterirseniz örneğin 3 ay çalıştığınız iş yerinde sanki tüm yıl çalıştığınız izlenimi bırakırsınız.

İş tecrübeleriniz arttıkça (yaşınızla orantılı olmasına dikkat!) stajınızı, üniversiteye girmeden önce harçlık için çalıştığınız işleri, artık tecrübeniz gereği ciddiye alınmayacak ilk deneyimlerinizi es geçebilirsiniz.

Madem rahmetlik Maradona’dan örnek verdik ondan devam edelim. Özgeçmişinde eğer ilk kontratını görseydiniz bugün işe alım yapacak sizin için son durumunu kavramak adına anlamlı olmayacaktı:

https://en.wikipedia.org/wiki/Diego_Maradona

Bu kez örneğimiz bir Türk futbolcudan, önce kariyerine bakalım:

Kariyerinin 8. yılında transfer edeceğimiz bir oyuncuya ilk kulübünden itibaren bakıyor olsaydık yani bugünkü durumu yerine ilk zamanlarına bakıyor olsaydık heyecanlanırdık ancak oyuncu son kulübünden fit olmadığı için tek maç oynamadan ayrıldı ve hakkında esrar haberleri çıkmış döneminin en gelecek vadeden oyuncuları arasındaydı.

Sizin bugününüzü işe alırlar ve yarınınız için maaş verirler. Öğrenci veya yeni mezunsanız ne kadar gelecek vadettiğiniz, eğer iş tecrübeleriniz varsa ne kadar ürettiğinize bakarlar. Ama bir süre sonra kimse mezun olduktan hemen sonra ne yaptığınızla değil, yeni işinize başlamadan az önce neleri başardığınıza bakar.

Eğer müdür veya kıdemli olarak bir işe başvuruyorsanız sıralama size kalmış. İlk tecrübenizden bugüne veya sondan ilkine sıralayabilirsiniz.

Yetenekleri Temel Alan Format

Önce yeteneklerinizden başladığınız formattır. Ancak bu format çok daha az kullanılan yöntemdir çünkü okuması daha zordur.

Maradona’nın özgeçmişi elinizde ve etkileyici yeteneklerini en üste yazmış. Okurken kim olduğunu bilmediğiniz bu futbolcuya transfer teklif ederdiniz ama son kontratını 1995 yılında imzaladığı “iş tecrübeleri” bölümüne gelmeden belki de iş görüşmesine davet mektubunu yazmış olacaktınız.

Özgeçmişin Uzunluğu

• 7 Yıldan az özgeçmişlerin en az 1 sayfa olması gerekiyor
• 7 Yıldan fazlaysa ekstra sayfalar olabilir

Mümkün olduğunca özgeçmişiniz birbirleriyle ilgili yeteneklerinizi ve tecrübelerinizi çok iyi sunmalı.

İletişim Bilgileri

İletişim bilgilerinizde öne çıkan bilgilerinizi paylaşmanız tercih edilir. Örneğin Antalya, Ankara ve Kars’ta adresleriniz olabilir ve bu adresler arasında gidip geliyor olabilirsiniz, bu adreslerin içinde en çok kullandığınız ve sizinle irtibata geçtiklerinde konuşabilmenizde sorun olmayan telefon numaralarını kullanın. Eğer hali hazırdaki şirketinizin haberi yoksa “iş telefonunuzu vermeyin”.

Posta adresinizi tam olarak paylaşın. Eğer farklı ülkelerde bulunabiliyorsanız iş başvurunuzu yaptığınız ülkedeki adresinizi yazışma adresi olarak veriniz.

Eposta adresiniz isminiz.soyadınız@postaadresi.com gibi olmalıdır. Asla takma adınız veya sayıların olduğu bir eposta adresinizi paylaşmayın:

izmirli35@gmail.com, hasannnn77@hotmail.com gibi adreslerinizi iş başvurularınızda kesinlikle kullanmayın. Gmail adreslerin nispeten ücretsiz eposta adres sağlayıcılar içinde kabul gördüğünü not edebiliriz.

Eğitim Bilgileri

Eğer yeni mezunsanız üstte yer alması gereken eğitiminiz olabilir. Ancak başvuracağınız iş ile ilgili tecrübeleriniz varsa (staj, kısa dönemli bile olsa bir iş tecrübesi vs.) bu kez iş tecrübelerinizi yazdığınız bölümü eğitimin üstüne taşıyabilirsiniz.

Dikkat! İş başvurunuzla ilgili size puan kazandıracak her şeyi yazın.

Dikkat! Eğitim bilgilerinizi yine sondan başa doğru yazın ve eğer not ortalamanız 3'ün üstündeyse ortalamanızı da yazın.

Dikkat! Eğer mezuniyetinizi dereceyle tamamladıysanız alt satırında derecenizi yazabilirsiniz.

O.D.T.Ü.   Doktora, Bilgisayar Bilimleri, 2018 - ...

İ.T.Ü.     Yüksek Lisans, Geomatik (3.6), 2016
           Bölüm 3'üncülüğü
İ.T.Ü.     Lisans, Jeodezi ve Fotogrometri Mühendisliği, 2012
Y.T.Ü.     Ön Lisans, Harita ve Kadastro, 2009

Eğer başladığınız ama bitmeyen bir eğitiminiz varsa (yukarıdaki örnekte Doktora programı gibi) ama başvurduğunuz işle ilgiliyse yazabilirsiniz. Ama ikinci üniversite olarak Uluslararası İlişkiler okuyorsanız ve Robot Otomasyon Şirketine iş başvurusunda bulunuyorsanız yazmamanız yerinde olacaktır.

Diyelim ki iş başvurunuzla ilgili olabilecek bitmemiş ve belki bitmeyecek bir eğitiminiz varsa, yazmanız yerinde olur ama “nasıl yazayım” diye düşünüyorsunuz. İki şekilde yazabilirsiniz:

1. Programın adı, nerede olduğu: Veri Bilimleri, İstanbul
2. Programın adı, katıldığınız tarih aralığı, yeri, katılım süreniz/aldığınız kredi sayısı, aldığınız kursların adları (veri bilimi içinde Yapay Zeka, Gözetimli Eğitimler, Makine Öğrenmesi …) gibi biraz daha ayrıntılı bilgi paylaşabilirsiniz

Bu bilgileri sadece üniversite eğitimleri olarak düşünmeyin. Mesela Microsoft’un 300 saatlik eğitimlerinden birini aldınız ama sadece 100 saatine katılabildiniz. Yahut Google’ın Bulut Mühendisliği adı altındaki eğitimlerin bir kısmını aldınız veya 4 senelik bir lisans programına katıldınız ve 2'inci senesinde bıraktınız.

İş verenin temel duygusu “işe değer katıp katamayacağınızı kestirmek”

Eğitim başlığına alternatif olarak “Başarılar” başlığını da kullanabilirsiniz. Eğer aldığınız eğitimden utanç duymuyor ama eğitim olarak tanımlayamıyorsunuz bu tanım tam size göre. Bu yüzden çevrimiçi eğitim sitelerinden alacağınız rozetler, sertifikaları da profilinize eklemeyi unutmayın!

İş Tecrübeleriniz

Eğer bir iş tecrübeniz varsa (özellikle takım çalışması, değer ürettiğiniz) en üst bölümde “İş Tecrübeleri” bölümünü kullanabilirsiniz. Eğer hiç iş tecrübeniz yoksa bu bölümü kaldırıp atın ve doğrudan “Eğitim” ile başlayın.

Tecrübelerinizi yazarken;

• Sonuncudan ilkine doğru,
• Şirket adı, Görevinizi anlatan unvan, Şehir bilgileri,
• Başladığınız ve ayrıldığınız tarihleri Ay Yıl bilgisi,
• Yaptığınız işi anlatan 3 maddelik liste

Yarattığınız etki sizi önemli kılar

Her yemeğinizi hatırlamazsınız ancak ya lezzeti, sunumuyla sizi müspet yönde etkileyenleri ya da yüksek faturalı, midenizi bozan veya bir rezaletle sonlanan sizi menfi yönde etkileyen yemeklerinizi hatırlarsınız.

Bulunduğunuz proje, iş ortamı, takım gibi, neyin içindeyseniz o işin nereden nereye taşındığını etkiyi arttırmak için “rakamlarla” ölçerek not etmeniz gerekiyor.

Bu listeyi yazarken etkili kelimelerle durumu vurgulamalısınız:

• Başarıldı (Achived)
• Kazanıldı (ödül, yetkinlik, para vs.) (Earned)
• Arttırıldı veya Azaltıldı (performans, masraf, insan gücü vs.) (Increased/decreased)
• Modernleştirildi (teknoloji, tasarım vs.) (Modernized)
• Çözüldü (sorun, açmaz, çıkmaz) (Resolved)

“Ben” demek yerine edilgen cümleler kurun. Ancak iş görüşmelerinde karşınıza “bunları başkası mı yaptı, neden ben öznesiyle anlatmıyorsun” diyecek iş verenler de çıkabilir. Benim tarzım “biz” ile her şeyi anlatmak. Ama eğer bu ifade şeklimin sorun olduğunu gözlemlersem “elbette benim yaptığım veya %95'in üstünde benim irademle yapılan işlerden bahsediyorum ama takım arkadaşlarımla iletişimim gereği biz demeyi tercih ettiğimi” söylüyorum.

Unutmayın tek bir doğru yoktur! Doğru bildiğiniz yaklaşımın arkasında nasıl durduğunuz önemlidir.

Önemli olan siz ve sizin yaptıklarınızdır!

Eski şirketinizin özet bilgilerini özgeçmişinizde tutmayabilirsiniz. Eski şirketiniz eğer kritik öneme sahip ama bilinirliği düşükse ifadelerinizdeki etkiyi sıfatlar ve rakamlarla arttırabilir ve iş görüşmesinde ayrıntılı bilgi verebilirsiniz.

İfadenizi güçlendirmek için:

• Ne ile ilgili konuştuğunuz veya yazdığınız net anlaşılıyor olun
• Hangi aksiyomu aldığınızı hareket fiilleri olan cümlelerle anlatın
• Aksiyomlarınızın çıktısının ölçülebildiği istatistiki veriler kullanın
• Sorumluluklar yerine çıktıya odaklı olduğunuzu yani gerektiğinde irade ortaya koyabileceğinizi ortaya koyun
• İş başvurunuzun rolüne uygun özellikleri öne çıkarın

İşlerinizin çıktılarını anlatan fiiller kullanın:

• Achived
• Improved
• Trained
• Resolved
• Launched
• Built

Kendinizi tanımlarken artık reaksiyon üretmeyecek içi boşalmış kelimeler kullanmaktan kaçının çünkü iş veren için artık anlamı yok ve çıktılarla sizi anlatmak yerine belirsiz bir tanımın içine sokar:

• Azimli, tuttuğunu koparan (go-getter)
• Güvenilir, ilk gidilecek kişi (go-to person)
• Detaycı (Detail-oriented)
• Çok çalışan (hard worker)
• Kutunun dışından bakabilen (think outside the box)
• Yardımsever (Assited)
• Faydalı (Utilized)
• Üzerinde çalışmış (Worked on)

Yetenekler

Soft/Hard Skills olarak iki tür yetenek vardır. Liderlik, iletişim, yaratıcı düşünce gibi yetenekler Soft Skills olarak adlandırılır. İş bilgileriniz ise Hard Skills olarak adlandırılır (CNC kullanabilme, Autocad, Python kodlama vs.)

Dikkat! Soru sorulduğunda cevaplayamayacağınız yeteneklerinizi yazmayın!

15 Yıllık kariyerinizin ilk 5 senesinde Ruby ile kod geliştirmiş ama son 10 senedir hiç kullanmadığınız için uzaklaşmışsınız diyelim. Görüşme sırasında size soru yönelttiklerinde cevaplayamayacağınız için Ruby dilini yeteneklerinizden çıkarabilirsiniz.

Dikkat! Seviyenizi belirlemek için bir kriter kullanmalısınız (örneğin yıl, puan).

Örneğin 10 yıl üstünde çalıştığınız yeteneğinizi “ileri seviye” olarak işaretlediğiniz gibi, henüz 1 senedir kullanmanıza rağmen bir sınav yapılırsa 70 puanı alabileceğinizi düşündüğünüz konuya dair “orta seviye” diyebilirsiniz.

Dikkat! Yeteneklerinizi gruplara ayırarak yazabilirsiniz.

Araçlar (Ansible, Chef, SVN, Tortoise CVS, Adobe Premiere…)

Programlama Dilleri (C++, Pascal, Ada, Lisp…)

Süreçler (Waterfall, Agile, XP, RAD…)

Tema ve Biçimleme (Stilizasyon)

Yazı Karakteri

Renkler

Siyah renkli metinler gayet güzel ama vurgulamak istediğiniz şeyleri veya sanatçı yönünüzü öne çıkarmak istiyorsanız yazıcıdan siyah beyaz çıkma ihtimalini göz önünde tutarak emek sarf edin.

Renk paletlerine derin bir bakış için sizi buraya veya buraya alabiliriz.

Siyah metinlerin beyaz üstünde olması monochromatic diye isimlendirilir. Tek renkli (monochromatic) renk şemaları aynı rengin üç farklı değerini kullanır.

Analogous için bu adrese bakabilirsiniz. Benzer renk şemaları, renk çarkında üç bitişik renk kullanır.

Complementary (tamamlayıcı), renk şemaları, renk çarkında iki zıt renk kullanır.

Bölünmüş tamamlayıcılar (Split Complementaries), bir renk ve tamamlayıcısının iki bitişik üçüncül rengini kullanır.

Üçlü (Triadic) renk şemaları, renk çarkında eşit aralıklı üç renk kullanır.