Gılgamış Destanı

MÖ 18. yy’da yazılmış. Bilinen ilk yazılı metin. İlk yazılı edebi metin. Sümer dilinde yazılmış (demekki yazıyı kim icat etmiş?). 2 Yüzyıl sonra Akad dilinde tekrar çivi ile kil tabletlere yazılmış.

Egeli büyük ozan Homeros’u Odysseia destanından 1000 yıl önce Gılgamış destanı yazılmış.

18. Yüzyılda Sümer ve Akad dillerinden diğer dillere çevrilerin yapılmasının sayesinde Gılgamış tabletlerinin de çevirisi yapılabildi.

Gılgamış Kral Arthur vey Odysseia’nın aksine gerçekten yaşadı.

Gılgamış destanının hem eski ahit hem Yunan mitolojisi hem de İncil üstünde etkileri vardır.

Anu = Gök Tanrısı

Gılgamış = Her şeyi bilen gören insan anlamına gelir. MÖ 2600–2500 yıllarında yaşamış yarı tanrı ve Uruk kentinin kralı

Enkidu = Gılgamışın halkına kötü davrandığını düşünen Anu tarafından gönderilmiş ve Gılgamışın mücadeleden galip geldiği Gılgamışa çok benzeyen ama kıllı hayvan görüntüsündeki canavar. Enkidu daha sonra Gılgamışın en yakın arkadaşı olur ve hatta birbirlerine aşık olurlar.

İştar = Anu’nun kızı aşk tanrıçası. Gılgamış evlilik talebini reddeder. İştar Gılgamışı öldürsün diye bir Boğa gönderir ama Enkidunun yardımıyla Boğa’yı yener.

Tufan Öyküsü = Yeryüzünün sularla dolduğu öyküdür. İştar ve Ben tarafından başlatılmıştır. Pyyra ve Deukailon mitlerinin öncülü bir Nuhun gemisi öyküsüdür.

Utnapiştim = Nuhun gemisindeki Nuh gibi dürüst ve ölümsüzlüğün sırrını bilen bilge (Deukailon gibidir. Nuh = Deukailon = Utanapiştim). Tufan öyküsünde Utnapiştim ile bir araya gelen Gılgamış ölümsüzlüğün sadce Utanapiştim’e verildiğini öğrenir ve yıkılır. Utanapiştimin karısı gençli otunu hediye eder Gılgamış’a ancak Uruk’a dönerken bu otu bir yılana kaptırır ve ölür. Hermes ve Asklipios mitinde de yılan, yeniden doğuşun ve gençliğin sembolüdür çünkü yılan deri değiştirir ve insanlar yılanın gençleştiğini düşünür.

Uruk = Sümer kenti

Humbaba = Bir sedir ormanının koruyucusu olan korkunç canavar. Gılagmış ve Enkidu bir araya gelince şan ve şöhret için Humbaba’yı öldürmek isterler.

Irkalla = Girenlerin asla çıkamadığı karanlık ev

Yosma = Enkidu’yu kıllı bir hayvandan insan olma yoluna çeviren, aşkı, arkadaşlığı, insanlığı öğreten, Gılgamış’ın Enkidu’yla tanıştırdığı fahişe.

Şamaş = Güneş tanrısı. Enkidu’nun Yosma’ya lanet okuduğunu görüp Enkidu’yu durdurur.

Türkçe altyazıyla veya Fransızca sesli. Çok güzel bir 20 dakika geçirmek, nöronlarınızın olduğunu tekrar hissetmek isterseniz “hararetle tavsiye ederim” (şiddetle tavsiye edilmez çünkü).